জিৰো (ZERO) আঁৰৰ ৰহস্য

১৯৯৮ চনৰ কথা ৷

মোৰ যাবলৈ বৰ এটা মন নাছিল ৷ আচলতে বাছত উঠি যাবলৈ বৰ আমনি পাওঁ ৷ তথাপিও কমলে নেৰা নেপেৰাকৈ ধৰাত যাবলৈ ওলালো ৷

লক্ষ্য স্থান ৰঙানদী জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প৷

কমল আৰু মই দুয়ো খা-খবৰ কৰি গম পালো অৰুনাচল ৰাজ্যিক পৰিবহন নিগমৰ বাছ এখন চলে ৷ পল্টন বজাৰৰ বাছ আস্থানলৈ গৈ খা-খবৰ কৰি গম পালো বাছৰ টিকট আজলী নামৰ হোটেলখনৰ ১০১ নম্বৰ ৰূমত পোৱা যাব ৷

আজলী হোটেলত ৰাজ্যিক পৰিবহনৰ টিকট ?? বাছৰ কন্ডাক্টৰজন সেইখন হোটেলতে থাকে ৷ সেই গতিকে বাছ আস্থানৰ সলনি তাৰে পৰায়ে টিকেট দিয়ে ৷কথাটোত মই বৰ আমোদ পালো ৷

বিচাৰি বিচাৰি ওলালো গৈ আজলী হোটেলৰ ১০১ নম্বৰ ৰূম ৷ টোকৰ মাৰিলো ৷ পেট মোহাৰি মোহাৰি দুৱাৰ খুলি দিলে এজন শকত আবত মানুহে ৷ চকু দুটা দেখিয়ে গম পালো অলপ ধৰি আছে ৷ মনতে ভাবিলো, ‘‘হয় জানো এইজন ৰাজ্যিক পৰিবহনৰ কন্ডাক্টৰ ?’’

থেৰো-গেৰো কৰি ক’লো, ‘‘টিকেট ?’’

‘‘কাহা যায়েগা ?’’

‘‘ৰঙানদী দুই থো ৷’’

‘‘প-ৰ-টি থী ?’’

কমল আৰু মই একো বুজি নাপায় ভেবা লাগি চাই ৰ’লো ৷

কন্ডাক্টৰে আকৌ মাত লগালে, ‘‘আন্ডাৰ আও ৷’’

ভিতৰ সোমায়ে আমাৰ চকু পৰিল টেবুলৰ ওপৰত থকা বটলৰ ওপৰত ৷

কমল ওস্তাদ মানুহ ৷ কিবা কিবি কৈ কৈ কন্ডাক্টৰক ৰাজি কৰোৱাই ল’লে ৷ আজলী হোটেলৰ ১০১ নম্বৰ ৰূমত মই, কমল আৰু কন্ডাক্টৰ বহি গ’লো ৷ আহিবৰ সময়ত আমি টকা জমা দি দুটা টিকেট লৈ আহিলো ৷

পাছ দিনা বাছত উঠি আৰম্ভ কৰিলো ৰঙানদীৰ যাত্ৰা ৷ বাছৰ ভিতৰত সোমায়ে আৰম্ভ কৰিলো কমলক গালি পাৰিবলৈ ৷ এটা সময়ত টোপনি আহিল ৷ পুৱা চকু মেলি গম পালো অৰুনাচল সোমালো গৈ ৷

বাহিৰলৈ চাই গৈ আছো ৷ বেছ আমোদ পাইছো ৷ যি ঠাইত দলঙখন আছে তাত কোনো নদী নাই, আকৌ যি ঠাইত নদী আছে তাত দলঙখন নাই ৷ এডোখৰ ঠাইৰ নাম হাৱা পাছ (HAWA PASS)

কমল আৰু মই কথা পাতি পাতি গৈ আছো ৷

‘‘হেৰা কমল এই ৰাষ্টাটো জিৰো নামৰ ঠাই এখনত শেষ হয় ৷ আমাৰ কাম শেষ হ’লে এপাক মাৰি আহিম হে ৷ জিলা সদৰ যেন পাওঁ ৷ চাব লগা কিবা থাকিবও পাৰে ৷’’

‘‘এটা কথা কোৱাচোন ৷ ঠাইখনৰ নাম জিৰো কিয় ?’’

‘‘সেইটো আকৌ মই কেনেকৈ জানিম ?’’

কমলে আকৌ ক’লে, ‘‘জিৰো মানেনো কি হ’ব পাৰে ?’’

‘‘মই জনাত জিৰো মানে ইংৰাজীৰ zeroৰ অৰ্থ হৈছে শূন্য ৷’’

কমলে কিবা ভাবি ক’লে, ‘‘তেনেহ’লে নাযাওঁ দিয়া জিৰোলৈ ৷ তাত একো নাই যেন লাগিছে ৷ জিৰো, শূন্য !’’

ইতিমধ্যে গম পালো আমাৰ কাষতে বহি থকা পৰিয়ালোটো ‘‘‘প-ৰ-টি থী’ত নামিব গৈ ৷ আমাক সুধিলে আমি ‘‘‘প-ৰ-টি থী’ত ক’ত থাকিম ৷ মনতে ভাবিলো বৰ হোজা মানুহ ৷ হাঁহি মাৰি বুজালো বৰ ডাঙৰ যে কাম চলি আছে, ৰঙানদী প্ৰকল্প আমি তালৈহে যাম ৷ মানুহজনে আকৌ ক’লে, ‘‘তাকেই সুধিছো প-ৰ-টি থীত ক’লৈ যাম ?’’

এই ‘‘প-ৰ-টি থী’’ শব্দটো কেইবাবাৰো শুনিলো ৷ মানুহজনক সুধিলো ‘‘প-ৰ-টি থী’’ মানে কি ? অলপ আচৰিত হৈ তেওঁ তেখেতৰ হাতত থকা টিকটো দেখুৱালে ৷ তাত লিখা আছে গন্তব্য স্থান 43 KM ৷ নিজৰ টিকট দুটা উলিয়াই চালো ৷ তাতো লিখা আছে 43 KM ৷ এই 43 KM মানে কি আকৌ ? প-ৰ-টি থী যে 43 বুজিলো ৷ কিন্তু কিয় 43 বা প-ৰ-টি থী ? বাছত কোনেও একো উত্তৰ দিব নোৱাৰিলে ৷

আমি আমাৰ কাষ বহি যোৱা পৰিয়ালটোৰ সৈতে ‘‘প-ৰ-টি থী’’ বাছৰ পৰা নামিলো ৷ তাৰ পাছত তেওঁলোকৰ পৰায়ে সহায় লৈ প্ৰকল্পৰ অতিথিশালাত উপস্থিত হ’লো গৈ ৷

তাতে লগ পালো আমি একে কলেজতে পঢ়া হৰিহৰ দাদাক ৷ তেখেতক কথাই কথাই সুধিলো, ‘‘দাদা, এই 43 KMৰ কথাটো কি ? ঠাইখনৰ নাম 43 KM কিল’মিটাৰ কিয় ?’’

‘‘ক’ত আৰু ঠাই ? এইখিনিত আগতে কোনো নাছিল ৷ গতিকে ঠাইখনৰো একো নাম নাছিল ৷ পাছত প্ৰকল্পৰ কাম আৰম্ভ হওঁতে নাম এটা দিব লগা হ’ল ৷ 43 KM  কিল’মিটাৰৰ খুটাটো এই ঠাইখনত আছে ৷ সেয়ে 43 KM !!’’

মই লগে লগে সুধিলো, ‘‘এই ৰাষ্টাটো গৈ জিৰোত শেষ হোৱা নাই জানো ? মানে 0 কিল’মিটাৰৰ খুটাটো জিৰোত আছে নেকি বাৰু ?’’